‘We moeten zuinig zijn op de jonge generatie werkenden’

De arbeidsmarkt wordt steeds flexibeler. Vooral onder de jongere generatie werkenden – tussen de 25 en 35 jaar oud – heeft zich een legioen aan flexwerkers gevormd. Cécile Boot, universitair hoofddocent Arbeid en Gezondheid bij de afdeling sociale geneeskunde van VUmc en het Amsterdam Public Health research institute, vindt dat we er niet klakkeloos vanuit moeten gaan dat de flexibele arbeidsmarkt goed past bij deze jonge mensen.

Werkenden tussen de 25 en 35 jaar oud zijn opgegroeid met de steeds flexibeler wordende arbeidsmarkt. ‘Deze groep gaat er – in tegenstelling tot hun ouders – niet meer automatisch vanuit dat ze tot hun pensioen bij dezelfde werkgever werken’, stelt Cécile Boot, tevens lid van de wetenschappelijke programmaraad van het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC). ‘De eerste jaren van hun arbeidzame leven hoppen ze vaak van tijdelijke baan naar tijdelijke baan. Een groot deel werkt als zzp’er of combineert een bestaan als zelfstandige met een klein contractje. Deze groep is dus feitelijk niets anders gewend dan de flexibele arbeidsmarkt.’

Gevolgen

Hoewel deze jonge werkenden dus zeer goed bekend zijn met de flexibele arbeidsmarkt, is het lang niet zeker of dat nou goed of slecht is voor hen. ‘Er is relatief weinig onderzoek gedaan naar de gevolgen van flexibel werken op de langere termijn’, stelt Boot. ‘Wat we wel weten is dat veel twintigers kampen met mentale gezondheidsproblemen, zoals een burn-out of een depressie.

Vroeger waren het vooral mensen met een midlifecrisis die hiermee kampten; daarna ging het om werknemers met jonge gezinnen en nu zijn het vooral de twintigers. Dat heeft me aan het denken gezet. Is er misschien een relatie tussen de toenemende flexibilisering en de toename van psychische klachten onder twintigers?’

Onzekerheid

In haar zoektocht naar een verklaring kwam Boot onderzoek tegen waaruit blijkt dat werkloosheid een slechte invloed heeft op iemands gezondheid. ‘Dat heeft voor een groot deel te maken met de onzekere situatie waarin veel werklozen zich bevinden.

‘De link naar de flexibele arbeidsmarkt is dan ook snel gelegd. Boot: ‘Ook die zorgt voor veel onzekerheid. Bijvoorbeeld voor je carrièreperspectief. De eerste jaren op de arbeidsmarkt – zo tussen je 25^ste en 35^ste – vormen de basis voor de rest van je werkende leven. Als je die jaren doorbrengt als zzp’er of door het aaneenrijgen van tijdelijke contracten, kan dat aan het eind van je carrière leiden tot grote verschillen ten opzichte van degenen die steeds een vaste baan hebben gehad.

Ook op persoonlijk vlak speelt onzekerheid een rol. Zonder vaste aanstelling is het bijvoorbeeld nog altijd moeilijker om een hypotheek te krijgen, al zijn er steeds meer initiatieven om dit soort praktische zaken beter te organiseren.’

Onderzoek

Boot is dan ook van mening dat we zuinig moeten zijn op deze jonge werkenden. ‘De 25- tot 35-jarigen moeten nog een heel arbeidzaam leven mee. Dat werkzame leven duurt bovendien een stuk langer dan nu; deze groep moet naar verwachting tot minimaal hun 70^ste doorwerken.’

Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van de flexibele arbeidsmarkt is volgens Boot essentieel. ‘Als we weten wat de gevolgen zijn, kunnen we ook gerichte maatregelen inzetten of ontwikkelen. Zo zorgen we ervoor dat ook deze generatie op een duurzame manier de AOW-leeftijd bereikt.’ Boot heeft haar eigen onderzoeksvoorstel al klaar. ‘Het enige dat nog ontbreekt is de benodigde financiering.’

Koesteren

Boot vindt ook dat er voor werkgevers een rol is weggelegd. ‘Zij moeten hun menselijk kapitaal – hun werknemers – koesteren. Ook als het gaat om medewerkers met een tijdelijk contract. En juist als het gaat om jonge mensen. Het is zaak te voorkomen dat juist die groep uitvalt. Attendeer hen bijvoorbeeld eens op de Werkscan, een online vragenlijst met vragen over werk, werkplezier en carrièrewensen. Hiermee krijgen werkenden zicht op hun werkvermogen. Ook krijgen ze advies over wat ze zelf kunnen doen om hun werkvermogen op peil te houden.’

Boot vindt daarnaast dat psychische klachten bespreekbaar moeten worden gemaakt. ‘Praat erover. En probeer zo vroeg mogelijk maatregelen te nemen om de druk weg te nemen. Een arbeidsdeskundige kan daar bijvoorbeeld bij helpen. Deze professional heeft verstand van de belasting en belastbaarheid van mensen in relatie tot hun werk.’